İyi Huylu Prostat Büyümesi

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BENİGN PROSTAT HİPERPLAZİSİ – BPH) NEDİR?

Çeşitli nedenlere bağlı olarak prostat hacminde artış olması, prostat büyümesi olarak adlandırılır. Yaş ilerledikçe çoğu erkekte prostat hacminde artış meydana gelir. Yaşa bağlı ortaya çıkan bu büyümeye iyi huylu prostat büyümesi – benign prostat hiperplazisi (BPH) denir.

Prostat, mesane ile penis arasında yer alan ceviz büyüklüğünde bir organdır. Kalın bağırsağın anüsten önceki bölümü olan rektumun hemen önünde yer alır ve bu nedenle muayenesi rektum yoluyla yapılır. Mesane ile penisi birleştiren idrar yolu bölümüne üretra denir. Üretra, prostat bezinin merkezinden geçer. Prostat, spermi besleyen ve koruyan bir sıvı salgılar. Boşalma sırasında prostat bu sıvıyı üretraya gönderir ve sıvı spermle birleşerek semen olarak atılır.

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ NEDEN OLUR?

Prostat hacmindeki artışa prostatın iç bölgesinde (prostat çekirdeği) oluşan farklı boyutlardaki iyi huylu nodüller (adenomlar) neden olur. Bu nodüller üretraya ve ileri aşamalarda mesaneye baskı yaparak idrar tutma ve boşaltma fonksiyonları ile ilişkili sorunlara neden olabilir. Nodüler değişikliklerin nedeninin yaşlanan erkekte ortaya çıkan hormonal bozukluklar olduğu düşünülmektedir. Prostatın çalışması için önemli olan dış bölge, iç bölgenin hacmindeki artış nedeniyle daralır. Bu da prostatta işlevsel bozukluklara neden olabilir. Prostat büyümesi, genellikle oldukça yavaş geliştiğinden etkilenen erkekler erken aşamalarda bu değişikliği fark etmezler. Benign prostat büyümesi 40 yaşın altındaki erkeklerde nadirdir. 50 ila 59 yaşları arasında ise yaklaşık 100 erkekten 20’si durumdan etkilenir.

İYİ PROSTAT BÜYÜMESİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Prostat büyümesi belirtileri, büyümenin derecesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Şikâyetler genellikle 50 yaşından sonra başlar ve yaş ilerledikçe artar. Semptomlar üretra ve mesanenin prostat tarafından daraltılmasının bir sonucudur. BPH’ya bağlı en yaygın şikâyet idrar akışında zayıflamadır. Diğer belirtileri arasında şunlar sayılabilir:

-İdrar çıkışının geç başlaması

-Sık sık idrara çıkma ihtiyacı

-Gün içinde ve özellikle geceleri sık idrara çıkma

-Mesane geç boşalması

-Mesanede idrar kalmış hissi

-İdrar bittikten sonra hala damlama olması

-Sık idrar yolu enfeksiyonu

-Mesanede taş oluşumu

Bazı hastalar semptomlara uyum sağlar ve belirtileri nispeten kontrol altına alabilir. Çoğu erkeğin günlük yaşamda ayarlayabilecekleri hafif ila orta şiddette belirtileri vardır. Bazen semptomlar geçici olarak düzelir. Bununla birlikte idrara çıkma dürtüsü ile ilişkili semptomlar kişinin hayat kalitesini ciddi ölçüde etkiler. Kişinin sık sık tuvalete gitme ihtiyacı geceleri yeterli uyku alamamasına, dolayısıyla gün boyunca bitkin olmasına yol açar. İş randevuları veya diğer faaliyetler tekrar tekrar kesilmek durumunda kalır.

            Prostat büyümesi olan bazı erkeklerde sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve mesane taşları vardır. Prostatın büyüklüğü ile şikâyetlerin şiddeti arasında her zaman doğrudan bir bağlantı olmayabilir. Büyük ölçüde genişlemiş prostatı olan bazı erkeklerin sadece az sayıda şikâyeti bulunabilir.

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH) İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Yaşlanma ve ailesinde BPH öyküsü risk faktörleri arasındadır. Ayrıca obezite, hareket azlığı ve sertleşme sorunu da risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH) TANI KOYMADA HANGİ TESTLER YAPILIR?

Uluslararası Prostat Semptom Skoru (IPSS) testini kendinize uygulayıp, sonucu bir ürolog ile paylaştığınızda şikâyetlerinizin derecesini öğrenebilirsiniz. Ürolog sizin IPSS skorunuzu değerlendirip, tıbbi geçmişinizi değerlendirecektir. Ayrıca fizik muayene eşlik eden, rektal tuşe (makattan parmakla muayene) prostat kanserinin yakalanması için önem taşır. Bunlar dışında aşağıda belirtilen yöntemlerde kullanılabilir:

– Tam İdrar tahlili

– Prostat kanseri taraması için PSA kan tahlili

– İdrar yaptıktan sonra mesanede kalan idrar ölçmek için PMR testi

– İdrar yapma hızınızı ölçmek için üroflowmetri testi

– Gerekirse uretra ve mesanenizi görmek için sistoskopi işlemi

– İdrar yaparken mesanenizde oluşan basıncı ölçmek için ürodinami testi

-Prostat ve böbrek ultrasonu

PSA testi, kandaki prostata özgün antijen (PSA) miktarını ölçmek için geliştirilmiştir. PSA sadece prostat bezinde üretilen bir proteindir. Herhangi bir ek hazırlık yapılmasına ihtiyaç olmayan bu testin, genelde parmakla muayene öncesi yapılması tavsiye edilmektedir. Normal sağlıklı bir erkeğin PSA seviyelerinin düşük olması beklenir. Yüksek PSA seviyelerinin sebebi BPH (benign prostat büyümesi), prostatit (prostat iltihabı) veya prostat kanseri olabilir.

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH) TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?

-TAKİP: Hafif şikâyetleri olan ve herhangi bir komplikasyonu bulunmayan hastaların yılda bir defa doktor kontrolüne gitmesi yeterlidir. Bu hastalarda doktor, yaşam tarzı değişiklikleri (diyet,spor vs.) önerir ve diğer tedavilere gereksinim olup olmadığını saptar. BPH’lı hastaların yaklaşık olarak %30’u bu grupta yer alır.

-İLAÇ İLE (MEDİKAL) TEDAVİ: İlaç ile tedavide en sık ve ilk olarak tercih edilen ilaç Alfa blokerlerdir. Bu ilaçlar prostatın düz kaslarını gevşetirler, dolayısıyla idrar şikayetlerini azaltırlar. Düzelmenin farkedilmesi birkaç haftayı alabilir. Alfa blokerlerin potansiyel yan etkileri baş ağrısı, halsizlik ve tansiyon düşüklüğüdür. Alfa blokerler ilaç kullanıldığı sürece etkili olarak idrar şikayetlerini azaltırlar, prostat boyutunu küçültemezler.

Alfa blokerlere ek olarak reçete edilen Finasterid ise prostatı küçültmek ve idrar yakınmalarını azaltmak amacıyla kullanılan ve ağızdan alınan bir ilaçtır. İdrar yakınmalarında düzelmeyi fark edebilmek için bazen birkaç ay geçmesi gerekebilir ve tedavi kesilirse yakınmalar geri dönebilir. Finasterid’in yan etkisi olarak ereksiyon sorunu ve cinsel isteğin azalması görülebilir.

-CERRAHİ TEDAVİ: Prostat dokusunu çıkarmak veya yok etmek için çeşitli cerrahi teknikler kullanılabilir. Cerrahi tedavi aşağıdaki durumlarda mutlaka önerilmektedir:

– İlaç kullanımına rağmen şikayetlerin geçmemesi

– İdrar yapamama

– Böbreğin zarar görmesi

– Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu

– İdrarda kanama

– Mesane taşları

TUR-P (Transuretral prostat rezeksiyonu): BPH’da en sık kullanılan cerrahi yöntemdir. Uretra ve penisin içinden bir rezektoskop yardımı ile geçilip, prostat dokusu enerji akımı ile hem kesilir hem de yakılarak kanaması önlenir. Kesilen parçalar toplandıktan sonra, içeri bir sonda konularak işlem sonlandırılır. Bu işlemin son derece yüz güldürücü sonuçları vardır. Hastaya dışarıdan herhangi bir kesi yapılmaz ve hastanede kalış süresi ameliyat sonrası 1-2 gündür. Bu ameliyatı olan hastalar genel olarak sonradan tekrar bir tedaviye ihtiyaç duymazlar.

TUIP (Transuretral prostat kesisi): Bu yöntem daha küçük prostatlı genç hastalar için önerilir. İşlem sonrası hastalarda meni problemi yaşanmaması işlemin en önemli avantajlarındandır. Prostat parçalarının kesip çıkarılması yerine enerji yardımı ile prostat ve mesane boynuna ufak kesiler uygulanır. Cerrahi sonrası konulan sonda gene 1-3 gün sonra alınır.

HoLEP (Holmium lazer enükleasyon): Diğer bir kapalı yöntem olan HoLEP’de, ürolog prostatı lazer yardımı ile buharlaştırır. Düşük kanama miktarı ve hızlı nekahet dönemi avantajlarındandır. Genelde hastanede kalış ve sondanın çıkartılma süresi bir gündür.

Açık prostat cerrahisi: Günümüzde gelişen teknoloji ile gittikçe daha az başvurulan bir yöntemdir. Çok büyük prostatı (100 gr’ın üstünde) olan hastalarda, kesin sonuç verdiği için tedavi alternatifidir. Hastanede kalış ve sondanın çıkartılma süresi diğer alternatiflere göre daha uzundur.

Cerrahi sonrası çoğu hastada şikayetler ciddi oranda azalır. Nadir olgularda enfeksiyon, kanama, idrar kaçırma, sertleşme sorunu, meni gelmemesi komplikasyon olarak ortaya çıkabilir. Çoğu yan etki geçicidir ve hastada zamanla kaybolur. Çoğu erkekte orgazm olmada herhangi bir fark görülmezken, meni gelmemesi şikâyeti kalıcı olabilir.